In november 2017 verspreidde persbureau Bloomberg het bericht dat het helemaal niet goed ging met het Franse bouwbedrijf Vinci. De financieel directeur zou ontslagen zijn, de boekhouding was niet op orde en er was een verlies van 3,5 miljard euro. Binnen 9 minuten daalde de koers met 23 procent. Er was alleen één dingetje: het was nepnieuws, het persbericht was een hoax. Bloomberg rectificeerde, het aandeel herstelde zich, en intussen waren een paar mensen steenrijk geworden.
Dat er een verband is tussen nieuwsberichten en de aandelenkoersen zal niemand verbazen. De mens is een kuddedier, als iemand “brand!” schreeuwt rennen de meesten hard weg, zonder er eerst een factchecker op af te sturen. Zeker als het op centen aankomt zijn we gevoelige wezens. Cryptokoersen reageren ook op nieuwsberichtjes, zoals eerder deze maand op een Zuid-Koreaans persbericht. En de Apple-koers kelderde in 2008 naar een dieptepunt na geruchten dat Steve Jobs een hartaanval zou hebben gekregen.
Maar hoe zit dat nou precies, de relatie tussen nieuws en aandelen? Nadine Strauss (28) besloot dat eens grondig te onderzoeken. Toen ze in 2014 aan de Uva aan haar PhD begon wist ze nog weinig van de aandelenmarkten. Inmiddels heeft ze zelf een bescheiden investeringsportfolio, en dinsdag 23 januari verdedigt ze haar proefschrift News Media and the Stock Market: Assessing Mutual Relationships, 207 pagina’s keiharde communicatiewetenschap.
Strauss deed in haar PhD-periode meerdere onderzoeken. Ze interviewde bijvoorbeeld 22 Amerikaanse experts en journalisten die over financiën schrijven, onder meer bij The New York Times en The Wall Street Journal. Veertig andere Amerikaanse journalisten legde ze een enquête voor. “Beleggers kijken vooral naar Bloomberg News,” zegt ze. “Wat die publiceren heeft direct effect op de koersen.”
Hebben doorwrochte artikelen van financiële journalisten ook nog invloed? Jij hebt er daar veel van geïnterviewd in de VS.
Sommige ook via Skype hoor. Wat zij doen noem ik een self sustaining information system. Journalisten halen hun informatie vooral uit de financiële wereld, bijvoorbeeld bij analisten, banken en uit persberichten. Ze praten met mensen uit de financiële sector, maar bijna nooit met wetenschappers of andere buitenstaanders. Ze lezen zelden wetenschappelijke artikelen en nemen geen kennis van alternatieve ideeën op bijvoorbeeld blogs. De sector leest weer vooral de berichten van die journalisten. Daarom is het een gesloten informatiesysteem. Dat kan een stuk kritischer.
Dat klinkt niet echt als de allerbeste journalistiek.
Als burger kun je best vraagtekens zetten bij de objectiviteit van veel financiële journalisten. Beursanalisten hebben vaak verstrengelde belangen, omdat ze voor een bank of bedrijf werken. Wat zij aan journalisten vertellen is vaak gekleurd. De meeste journalisten zijn hiervan wel op de hoogte.
Waarom doen journalisten het dan toch zo?
Verslechterde werkomstandigheden, zeggen er veel: de meerderheid heeft met tegenzin een vast contract ingeruild voor een bestaan als freelancer. En iedereen krijgt minder schrijftijd, onderzoeksjournalistiek bestaat bijna niet meer. Daarnaast zijn er freelancers die gewoon opschrijven wat bedrijven graag willen zien. Dat staat er meestal wel bij, maar niet elke lezer ziet dat. Vooral oudere journalisten maken zich daar zorgen om.
Heb je een voorbeeld van hoe een klein nieuwtje een aandelenkoers beïnvloedt?
In augustus 2016 heb ik Tesla bestudeerd. Elon Musk hoefde maar aan te kondigen dat er ‘s middags een nieuw type accu gepresenteerd zou worden, en binnen zeven minuten was een aandeel Tesla 1,4 procent in waarde gestegen. Nadat zo’n accu was gepresenteerd daalde de prijs binnen twee minuten weer met 1,5 procent.
Is nepnieuws een dingetje in de aandelenwereld?
Voor mijn proefschrift heb ik dat niet bestudeerd, maar uit een ander onderzoek weet ik dat de snelheid van informatie in sommige gevallen belangrijker is dan de waarheid ervan. De markt reageert namelijk ook op berichten die niet per se waar zijn, en voor investeerders is het dus van belang om snel op de hoogte te zijn van zulke berichten, ongeacht hun waarheidsgehalte. Dan kunnen ze daar weer op inspelen.
Geloof jij er na je onderzoek nog in dat het spel van vraag en aanbod op ‘de vrije markt’ ervoor zorgt dat aandelen voor de juiste prijs verkocht worden?
De wereldwijde financiële crisis van 2008 is er een perfect voorbeeld van dat prijzen geen reflectie zijn van alle beschikbare informatie. Mensen zijn geen rationele beslissers die zich baseren op feiten: ze worden gedreven door emoties en verwachtingen. Koersen zijn altijd gebaseerd op verwachtingen en aannames. Dit kan gevaarlijk zijn, vooral wanneer verwachtingen losgezongen raken van de realiteit van een bedrijf. Dan krijg je een bubbel, zoals de internetzeepbel van 1997-2000.
Nu je weinig rente krijgt voor je spaargeld, proberen banken mensen te interesseren voor de aandelenhandel. Wat vind je daarvan?
Als er meer geld op de beurs is dan hebben bedrijven meer geld, en kan de economie meer vaart krijgen. Op die manier snap ik het. Je kunt natuurlijk advies vragen aan je bank, maar als je weinig weet van aandelen dan heeft het geen zin om te gaan beleggen.
Dank je wel Nadine. Heb je zelf trouwens aandelen?
Ja, een paar. Ik denk dat je het beste in investeringsfondsen kunt beleggen. Risico’s spreiden en voor de lange termijn gaan is het beste voor mij. Niet denken dat je snel veel winst gaat maken.
Geschreven voor VICE Money, zie hier.