Bij ‘blockbusters’ denk je aan popcornfilms bij de Pathé. De term komt van een bom die zo sterk was dat je er een straat mee kon opblazen. Bij film zou hij duiden op een rij bij de kassa die zo lang is dat hij het blokje om gaat. ‘Arthouse’ betekent ‘kunsthuis’, een raar woord. Je denkt aan het filmhuis, het tegenovergestelde van Hollywood: kwetsbare wereldcinema.
Is er een fundamenteel verschil? Er is wel een overeenkomst: beide zijn categorieën voor film, een reeks bewegende beelden met geluid. Taal snijdt de wereld in stukjes, maar niet alles past in het raster. Je kunt zeggen: blockbusters zijn er om geld te maken, arthouse wil gevoelens communiceren. Klopt het? Wat we wel kunnen zeggen: goede kunst raakt je. Moet dat vernieuwend zijn? Elk verhaal is een Ilias of een Odyssee, schrijft Alberto Manguel.
Body and Soul is een gezapige stomme film uit 1925, toen films nog konden eindigen met de dooddoener dat het maar een droom was. Het is een bekend schema: dief doet zich voor als dominee, steelt en verkracht, maar wordt uiteindelijk ontmaskerd. Volgens Wikipedia is het een ‘race film’, een film met een zwarte cast, voor een zwart publiek. De handlanger van de boef is bovendien een Jood en de slachtoffers zijn relatief blank. Het toont het aloude racisme in de VS.
Hoe anders is Black Liberation (1967), een aanklacht tegen racisme en een aansporing tot actie, met medewerking van Malcolm X. Bij etnische drums wisselen beelden van Amerikaanse staatssymboliek, zwarte burgers en de koloniale geschiedenis elkaar af. “You have not only oppressed our bodies,” zegt de voice-over. “You have also sought to repress our souls.” Je voelt de angst meer dan de woede. Een grotere variatie op het dominante ‘black lives on screen’-schema is niet denkbaar.
Geschreven in de masterclass ‘Film & Leven van Gawie Keyser. ‘Body and Soul’ draait op 11 december in EYE, ‘Black Liberation’ draait op 15 december als voorfilm bij de documentaire ‘Field Niggas’. Beide voorstellingen zijn onderdeel van het programma Looking for America. Kijk hier voor meer info.