Wanneer heb je voor het laatst iemand ter begroeting de hand geschud, zacht liefkozend vastgepakt of een zoen op de wang gedrukt? Na anderhalf jaar isolement en anderhalvemetersamenleving zijn de meeste mensen het fysieke contact een beetje ontwend. We vroegen choreograaf en danser Josephine van Rheenen van De Dansers om advies. “Ik heb een grote drang om mensen uit die angst en ongemakkelijkheid te halen.”
De tijd van handenschudden, omhelzen en andere vormen van lichamelijkheid met de mensen buiten de eigen bubbel ligt inmiddels zo ver achter ons, dat velen zich al bij de geringste aanraking ongemakkelijk voelen. Een hand op de rug van mag ik er even langs, een dij tegen een dij wanneer we naast elkaar op de veerboot zitten, elkaar passeren in de nauwe doorgang van het portiek van de Vijfpoort: hartslag en lichaamstemperatuur schieten omhoog, de cortisol en de adrenaline tieren welig in onze aderen. Elkaar begroeten, hoe doen we dat nu? Doen we een boks, een elleboog, of een bluetooth-elleboog (een elleboog op afstand)? Dat een vuiststootje tegen een elleboog geen zeldzaamheid is in ons sociaal contact, illustreert de vervreemding van het lichamelijke waar we dankzij de pandemie mee te maken hebben.
Nu de vaccinatiegraad elke dag enkele procentpunten toeneemt, en inmiddels ook de geboortejaren ’86 en hoger aan de beurt komen voor de befaamde en door sommigen bevreesde prik in de arm, kunnen we onze spreekwoordelijke borsten nat maken voor alle lichamelijkheid van de post-coronatijd. Maar hoe doen we dat ook alweer? Hoe leren we opnieuw om elkaars lichamen aan te raken? Hoe omarmen we het fysieke contact? We vroegen choreograaf en danser Josephine van Rheenen van De Dansers — artists in residence op Oerol — om advies.
1. Doe de kuitknuffel
Niet lang na het uitbreken van de pandemie bedachten De Dansers de kuitbegroeting. Zo konden ze met enige inachtneming van de anderhalvemeterregel (anderhalve meter tussen de beide gezichten) toch anderen fysiek hallo zeggen. Nu de toekomst waarin we elkaar weer handen kunnen geven nog niet helemaal is aangebroken, kunt u deze techniek alvast uitproberen om het contact met bijvoorbeeld uw buren of uw schoonfamilie weer wat te vernauwen. De kuitknuffel gaat als volgt: De ene partij, bijvoorbeeld uw schoonmoeder, gaat rechtop staan met de benen iets gespreid, maar niet te veel. De tegenpartij, u in dit voorbeeld, knielt of zakt door de hurken, en vouwt de armen bij wijze van begroeting om de beide kuiten van de ander, zoals een klein kind zich kan vastklampen aan de benen van de ouder. “Laat je niet tegenhouden door de raarheid van fysiek contact”, aldus van Rheenen. “Doe even je ogen dicht, probeer er niks van te vinden, ervaar hoe de temperatuur voelt, benader het open.”
2. Tast samen op de bank elkaars lichaam af
“Laat je niet tegenhouden door kwetsbaarheid. Ga eens tegen iemand aan zitten en blijf zo vijf minuten in stilte zitten, gewoon thuis, met een vriend of een kennis. Ga in een knuffelhouding zitten en houd die wat langer aan dan gewoonlijk. Niet proberen daar gedachten of een oordeel over te hebben, maar leun tegen de ander aan en kijk of je zo kunt ontspannen dat de ander het gewicht van je lichaam voelt. Probeer alle details te voelen: hoe warm de ander is, waar het zacht is, wat voor kleren iemand aan heeft, of je kunt ontspannen, wat je hoort. Mindful in het moment arriveren, maar in contact met de ander. Dat doen wij ook veel als oefening of als opwarming.”
Video door Jonathan Sipkema
3. Ga spelen, sporten, maar vooral… dansen
“Speel bijvoorbeeld eens Levend Stratego, ren samen achter een bal aan, of doe judo. Ik vind sport een heel voor de hand liggende manier om fysiek contact op te bouwen. Tegen kinderen zeg ik weleens: til iemand naar de overkant van de ruimte, of doe of je kat en muis bent. Dat gaan volwassenen misschien niet snel doen, maar het is een methode.” Van Rheenen is bang dat het wat zweverig klinkt, maar om de mensen nader tot elkander te brengen moeten wij het zweverige niet schuwen. En wat we vooral eens kunnen proberen om het fysieke contact weer te leren omarmen: dansen, veel dansen. “Zet een muziekje op en ga dansen. Kies simpelweg muziek die je zelf mooi vindt.” Voor Van Rheenen is dat de muziek van Laura Marling, en dan specifiek de nummers Blueberry Stone en Ghost. “Maar ik luister eigenlijk vooral naar de muziek van Guy.” Guy Corneille is behalve muzikant en componist van De Dansers ook haar vriend, man, (dans)partner, haar alles eigenlijk.
Hold Your Horses gaat in de week van 21 september in première in Berlijn. De Nederlandse première op 2 oktober in de Paardenkathedraal te Utrecht.
Geschreven voor de Oerol-krant van zaterdag 12 juni 2021