in Film

Vertel de rechter dat ik van mijn vrouw houd

lovingDe nieuwe film Loving vertelt het waargebeurde verhaal van het echtpaar Richard en Mildred Loving uit de Amerikaanse staat Virginia. Richard is wit, Mildred is zwart. Richards tanden zijn bruin, maar daar gaat het niet om. In de zomer van 1958, kort na hun huwelijk, worden Richard en Mildred door de politie opgepakt, want trouwen met iemand van een andere huidskleur mag niet in Virginia. Voor straf mogen ze 25 jaar niet in hun thuisstaat komen, dus verkassen ze naar Washington, ver weg van hun families en het groene landschap. Pas in 1967 oordeelt het Hooggerechtshof dat het verbod op ‘gemengde’ huwelijken onzinnig is. 

1967 is pas vijftig jaar geleden. Er gebeurden vooruitstrevende dingen in de wereld: in Zuid-Afrika werd de eerste harttransplantatie uitgevoerd, in Amerika werd de eerste mens ingevroren, in Nederland was voor het eerst een blote vrouw op tv. Toch was een huwelijk tussen wit en zwart in veel Amerikaanse staten nog verboden. De rechter die Richard en Mildred in 1958 veroordeelde, verdedigde dat later als volgt: “God schiep de rassen wit, zwart, geel, bruin en rood. Hij verdeelde de rassen over de wereld, omdat hij wilde dat de rassen zich niet zouden mengen.” En die man was dus rechter. SAD!

Richard (briljant gespeeld door Joel Edgerton) is een typische redneck, maar zonder racisme. Hij is blond met blauwe ogen, metselaar van beroep, en sleutelt daarnaast graag aan auto’s. De tengere Mildred (Ruth Negga, genomineerd voor een Oscar) stamt af van Afrikanen en indianen. Richard en Mildred zijn goudeerlijke, lieve mensen, wie je het allerbeste gunt. Toch overkomt ze veel onrecht, belichaamd door Sheriff Brooks, die door Marton Csokas geloofwaardig als zwartenhater wordt neergezet.

Als Mildred in 1963 een protestmars van de burgerrechtenbeweging op televisie ziet, en daar iets cynisch over zegt, spoort een kennis haar aan om een brief naar het ministerie te sturen. Ze komt in contact met een jonge advocaat van de American Civil Liberties Union. In eerste instantie levert dat niets op, maar als ze later nog eens een brief stuurt, maakt hij er werk van, en met succes: hij gaat meerdere keren in hoger beroep, genereert veel media-aandacht voor de Lovings en krijgt de zaak uiteindelijk voor het Hooggerechtshof.

Regisseur Jeff Nichols, bekend van Mud (2012) en Midnight Special (2016), heeft Loving grotendeels gebaseerd op de HBO-documentaire The Loving Story uit 2011. Vaak ben ik daar wat laconiek over – waarom zou je van een documentaire een speelfilm maken, kijk dan gewoon de documentaire – maar na het zien van Loving denk ik daar anders over. Loving is wondermooi en hartverscheurend. Ik heb hem twee keer gezien en beide keren gehuild, zonder dat ik emotioneel instabiel was, bijvoorbeeld door een kater of door spleen. Kijk de trailer eens, waarschijnlijk schieten de tranen meteen in je ogen:

Loving heeft alle elementen van een goed en groots verhaal, met een socialistisch randje: liefde, racisme, onrecht, onmacht, solidariteit tussen rassen en klassen, verandering, en een goede afloop, hoera, wat na documentaires als Making a Murderer en OJ: Made in America verfrissend is voor je geloof in rechtvaardigheid. Al werd Richard Loving, zo krijg je op het einde te lezen, zeven jaar na de uitspraak van het Hooggerechtshof doodgereden door een dronken automobilist. Uiteindelijk is het universum gewoon onrechtvaardig.

Een aantal momenten in Loving ontroerden me diep, mede door de soundtrack van David Wingo. Na de geboorte van hun eerste kind en een hoop gedoe in Virginia, volgt een montagesequentie van de jaren 1958 tot 1963. Over een vrolijk deuntje zie je het jonge gezin Loving ouder worden. Ze krijgen nog twee kinderen en lijken best gelukkig. Als kijker voel je hoop. Maar dan gaat de deurbel. Mildreds zusje, ook ouder geworden, komt op visite. De muziek stopt, Mildred doet de deur open, de zussen omhelzen elkaar. Mildred houdt haar zusje net wat langer vast dan je verwacht, en die vertraging is een perfecte uitdrukking van haar pijn. Door het contrast met die vrolijke muziek en beelden van daarvoor, ontroert dat.

De allermooiste scène zit tegen het einde. Richard is dus een goudeerlijke, hardwerkende man, maar door de gebeurtenissen is hij stil en angstig geworden, en hij heeft geen vertrouwen meer in het rechtssysteem. Als de advocaten op een wintermorgen opgewekt komen vertellen dat hun zaak door het Hooggerechtshof bekeken zal worden, zegt Richard nors dat hij en Mildred de zitting niet zullen bijwonen. Dan staat hij op, loopt naar buiten en steekt een sigaret op. Een van de advocaten volgt hem naar buiten en vraagt of hij een boodschap kan overbrengen aan de hoogste rechters van het land. De woorden die dan uit het verslagen, hangende gezicht van Richard Loving komen, snijden dwars door je hart door hun eenvoud en het gevoel dat erin ligt: “Ja, vertel de rechter… vertel de rechter dat ik van mijn vrouw houd.”

Volwassen mensen die van elkaar houden, die moet de overheid niet tegenwerken. Loving toont dat op fenomenale wijze. En wat Jeff Nichols ook als geen ander kan: spannende scènes in auto’s. Ga die film zien.

Geschreven voor i-D, zie hier.