in Taal

De beesten: een alderbastend mooie roman

Een vriend uit Amsterdam liet na zijn bezoek aan ons tijdelijke huis in ruraal Galicië De beesten van Gijs Wilbrink voor me achter, een roman over ruraal Gelderland. ‘Een dijk van een debuutroman’, zei Maarten Steenmeijer erover in de Volkskrant, een blurb die samen met de door hem gegeven 5 sterren op de cover prijkt.

Op pagina 104 kwam ik het mij onbekende woord ‘alderbastend’ tegen. Hoofdpersoon Tom Keller leert motorrijden van zijn oom Johan, die al vloekend commandeert: ‘Houding Tom, houding is het halve werk … ellebogen hoog, motor ramvast tussen de knieën, zo ja, ramvast, klasse Tom, alderbastend.’

Googlend belandde ik op de website van Alderbastend Bieren, ‘een opkomende familiebrouwerij uit Deventer Colmschate met roots in de Achterhoek’ die ‘het gat tussen de échte speciaalbierliefhebber en de traditionele pilsdrinker’ wil dichten. Op de homepage staat: ‘Alderbastend is dialect voor ‘enorm’ of ‘ontzettend’. Als je dus alderbastend veel zin in een biertje hebt, dan heb je enorm veel zin in een biertje.’

Via ‘alderbastend betekenis’ kwam ik uit bij een onlinedialectenwoordenboek. In zeker drie Gelderse dialecten (Achterhoeks, Barghs, Diems) staat ‘alderbastend’ voor ‘enorm’. In Hoogeveen (Drenthe) zegt men ‘allerbarstens’, in Deventer en Bathmen (Overijssel) ‘aldebassend’ of ‘aldejeekus’. Dat laatste lijkt op ‘allejezus’, wat ook min of meer ‘enorm’ betekent, als in: ‘Wat is het allejezus koud!’

Wat de precieze oorsprong van ‘alderbastend’ is, blijft alderbastend onduidelijk. In 2015 eindigde het woord op de tweede plaats in een verkiezing ‘mooiste Gelderse uitdrukking’, na het welbekende ‘brommers kiek’n’. De band Normaal maakte behalve het mild harde Oerend hard ook het veel hardere lied Alderbastend hard.

Het zou een mooie en verdiende blurb zijn voor op de cover van De beesten: ‘Een alderbastend mooie roman’.

9-2-23: Enkele lezers wezen mij erop dat ‘alderbastend’ een bijwoord is, en geen bijvoeglijk naamwoord. Dank daarvoor. ‘Een alderbastende roman’ klopt dus niet, al stond het wel zo in de krant. Hier heb ik dat daarom veranderd in ‘een alderbastend mooie roman’.

Geschreven voor de Volkskrant