Het was zaterdagmiddag, we zaten in een restaurant aan een provinciale weg. ‘Vind jij het ook zo warm?’, vroeg mijn vriend João, een Braziliaan met rastahaar. Even tevoren had hij mij zijn nieuwe woning laten zien, waar alle ramen wijd open hadden gestaan. Ik had het koud gekregen en was blij dat we in het aangenaam maar zeker niet overdreven warme restaurant zaten. Lees verder
Taal
Er zijn 48 berichten onder Taal.
Met ‘wiens’ verwijzen naar een vrouw? Vondel deed het 350 jaar geleden al
‘Geachte Volkskrant-redactie’, schrijft Annelies Jacobsen. ‘Voor de tweede keer binnen een week koppelt u wiens verkeerd. Een vrouw wiens of een meervoud wiens, staat dat zo in het Stijlboek? Of hebben de media (ook meervoud!) het al zo vaak fout gedaan dat het geaccepteerd taalgebruik is geworden? Het doet gewoon pijn aan mijn ogen.’ Lees verder
Moeten rellende studenten zich voortaan identificeren of legitimeren?
‘Moeten studenten zich echt identificeren, hun eigen identiteit vaststellen’, schreef Dick Sluis in een e-mail aan het taalloket van de Volkskrant, ‘of is het beter als ze zich legitimeren?’ Identificeren lijkt hem ‘eerder een taak van de universiteit. Wellicht kunnen ze zich wel legitimeren.’ Sluis mailde naar aanleiding van het nieuws dat universiteitsbesturen niet meer zullen onderhandelen met protesterende studenten die anoniem wensen te blijven. Lees verder
Een korte onderdompeling in de wereld van de wilg
Dat je je maar even ergens in hoeft te verdiepen om onbekende woorden te ontdekken, bleek opnieuw toen ik mij onderdompelde in de wereld van de wilg. In mijn geboortedorp was dat een veelgeziene boom, maar pas nu ik enkele wilgenstekjes in de zompige grond rondom ons huis in Noord-Spanje heb geplant, heb ik die boom wat nader bestudeerd. Lees verder
Zijn die ‘andere’ collega’s niet ook gewoon collega’s?
K. van den Berg uit Hengelo schreef de Volkskrant er in 2022 al eens een mail over, en begin deze maand opnieuw. Onderwerp: ‘Taalgebruik’. Strekking: slordig taalgebruik. Specifieker: overbodig gebruik van het bijvoeglijk naamwoord ‘andere’ in zinsneden als ‘mijn andere collega’s’ of ‘andere dorpsgenoten’, waar ‘collega’s’ of ‘dorpsgenoten’ zou hebben volstaan. Lees verder
Earthfulness is een soort mindfulness, maar dan omgekeerd: niet naar binnen, maar naar buiten
Vorige week zondag, een item bij Vroege vogels over ‘earthfulness’. De directeur en medeoprichter van de gelijknamige stichting zei: ‘We zitten te veel in ons hoofd en te weinig voelen we ons onderdeel van de natuur en alles om ons heen.’ Meer earthfulness is nodig: ‘de bewuste beleving van verbondenheid met natuur in het dagelijkse leven’. Lees verder
Paginanummers, schrijven we die in letters of in cijfers?
Paul de Maat uit Breda stuurde de Volkskrant een e-mail over cijfers in de krant. ‘Wat ik vaak zie in de krant is dat getallen voluit worden geschreven, terwijl ik dan denk: wat vreemd dat hier niet gewoon een getal staat.’ Lees verder
Pijn door het landschap, pijn in het landschap
In Trouw stond een mooi verhaal over landschapsontwikkelaar Jos Willemsen, die uitgeputte landbouwgrond helpt te herstellen. Hij doorgrondt de bodem, plant nuttige soorten en voedt het bodemleven met gras, blad en houtsnippers. ‘Landschapper’, noemt hij zichzelf, ‘syntropische landbouw’ en ‘voedselbosbouw’ zijn de specialismen. Lees verder
Leids Cabaret Festival: voor de taalpurist valt er niets te lachen
‘Tot mijn grote verbazing zag ik in de zaterdageditie van 10 februari verkeerd woordgebruik op de voorpagina’, schreef F. Visser op 15 februari. ‘Dit ben ik niet van de Volkskrant gewend.’ Het betrof de kop ‘Meisjes komen steeds vroeger in de puberteit’. Het woord ‘vroeger’ zou hier onjuist zijn, aldus Visser. ‘Vroeger wordt gebruikt om iets uit het verleden aan te duiden. Met de inhoud van het artikel in het achterhoofd wordt hier waarschijnlijk ‘eerder’ bedoeld.’ Lees verder
Het bahuvrihicompositum kwam bij ons thuis tijdens het eten nooit ter sprake
Voor het schrijven van de rubriek Lezerspost las ik het woordenboeklemma over samenstellingen nog eens na. De samenstelling, ‘het vormen van nieuwe woorden door twee of meer zelfstandig voorkomende woorden aan elkaar te verbinden’, ligt onder vuur. Onjuist spatiegebruik rukt op, onder invloed van het Engels. Lees verder
Met alle vertalingen van het woord ‘koevoet’ kun je een aardig boerderijtje beginnen
Op het eerste gezicht geen bijzonder woord, ‘koevoet’. Maar nadat mijn Spaanse vriendin en ik laatst met een breekijzer het valse plafond in ons huis hadden losgewrikt, dacht ik toch: hé, bijzonder woord. Lees verder
Congruentie, liggen we daar met ons allen nog weleens wakker om?
Ingrid van der Elst uit Bilthoven schrijft dat ze in de derde klas van de middelbare school een opstel had geschreven dat werd beloond met een 9. De leraar had één grammaticale fout gezien. Ze had geschreven ‘Toen we met z’n allen door de nacht slopen’, de docent had dat verbeterd in ‘Toen we met ons allen door de nacht slopen’. De docent had gelijk, vindt Van der Elst. ‘Tenslotte schrijf je ook, als je in de ik-vorm schrijft: ‘Toen ik in mijn eentje door de nacht sloop’, en niet ‘Toen ik in z’n eentje door de nacht sloop’. Lees verder
Al hompelend verlangt de depri bourgeois ernaar elders te zijn
Jan van Tienens zelfhulpparodie De verworvenheden, waarover onlangs een reportage in de Volkskrant stond, biedt de lezer handvatten om net als de verteller een verlangen te ontwikkelen op Hompelvoet te zijn. Hompelvoet is een onbewoond eiland in het Grevelingenmeer. Het is ook een woord op een landkaart waarvan de klank en gevoelswaarde de verteller bekoren, en hij wil weten ‘of het er zijn net zo goed voelt als het uitspreken van de naam zelf’. Lees verder
Blijft ‘voor nu’ voor altijd een anglicisme?
‘Anglicisme’ is het onderwerp van de mail van Kees Hiddinga uit Leeuwarden. Hij schrijft: ‘Krant van 22 december: Voor nu is alles onder controle…’ Lees verder
Kun je ontkennen dat je een polderfascist bent door je te distantiëren van het poldermodel?
Na de PVV-zege van afgelopen week werd her en der gedemonstreerd tegen fascisme. Het verband tussen het een en ander leek duidelijk. Bij een talkshow zat een jonge demonstrant in het publiek. ‘Was het een demonstratie voor of tegen iets?’, vroeg de presentator haar – het niveau was hoog. Ze zei dat het een demonstratie tegen fascisme was. ‘Omdat je vindt dat Wilders fascistisch is?’, vroeg de presentator door. ‘Ja’, zei de vrouw. Lees verder
Is ‘iemand voor de rechter slepen’ Volkskrant-onwaardige taal?
Diverse lezers vinden het ongepast om ‘iemand voor de rechter dagen’ te verwoorden als ‘iemand voor de rechter slepen’. Dat komt nogal eens voor. Het recentste voorbeeld is van 14 november: ‘The Bulldog sleept Red Bull voor de rechter’, al schreven de hieronder geciteerde lezers naar aanleiding van eerdere artikelen. Lees verder
Behalve een kater blijkt ‘brak’ ook een hond te kunnen betekenen
Ik wilde Merlín y familia lezen, een Galicische klassieker over de tovenaar Merlijn, maar omdat er geen Nederlandse vertaling is, week ik uit naar Arthur, koning voor eens en altijd van Terence H. White. Ik las de versie van Max Schuchart uit 1979, en hoewel deze slordigheden bevat – neem een zin als ‘De mensen in die tijd hielden dr heel andere denkbeelden over het africhten van honden op na als wij’ – verkneukel ik me in het verouderde taalgebruik en mag ik er regelmatig het woordenboek op naslaan. Lees verder
Bij sommige kritische Volkskrant-lezers wekken stroom en elektriciteit weerstand en spanning op
Sinds 2021 stuurt Volkskrant-lezer Jan Willems in oktober steevast een e-mail naar de krant om zijn weerstand te uiten tegen wat hij ‘het verkeerd gebruik van het woord stroom’ noemt. Gezien het aantal uitroeptekens in zijn berichten bezorgt de kwestie hem duidelijk spanning. Die pogen we bij dezen weg te nemen. Lees verder
Hoe Wopke Hoekstra zonder iets te winnen toch kampioen kon worden
Wopke Hoekstra werd ondervraagd door de milieucommissie van het Europees Parlement, in het kader van zijn aanstelling als Eurocommissaris voor Klimaat. Bas Eickhout van GroenLinks, ondervoorzitter van de commissie, zei tijdens de hoorzitting dat Hoekstra niet bekendstaat als ‘klimaatkampioen’. Lees verder
De BBB gooit modder op de witte boorden van de ambtenarij
De BBB krijgt weleens de kritiek dat ze slim gebruikmaakt van een oudbakken populistisch verhaal met een provinciaalse twist om stemmen te winnen, met als enig doel de belangen van de agrarische industrie beter te kunnen behartigen. Maar wordt het feit dat deze belangengroep zo nu en dan met aardige taalvondsten komt, altijd en overal voldoende erkend? Lees verder