Diverse lezers vinden het ongepast om ‘iemand voor de rechter dagen’ te verwoorden als ‘iemand voor de rechter slepen’. Dat komt nogal eens voor. Het recentste voorbeeld is van 14 november: ‘The Bulldog sleept Red Bull voor de rechter’, al schreven de hieronder geciteerde lezers naar aanleiding van eerdere artikelen.
‘Slepen geeft de indruk van enorme haat en nijd, van iemand bij de kladden grijpen en meesleuren’, schrijft L.H. de Cock-van der Rijst. Ze noemt het ‘stemmingmakerij, sensatie’. H.J. Rang schrijft: ‘Ik acht deze omschrijving van wat er gebeurt ordinair en de Volkskrant onwaardig. De uitdrukking kan ook niet worden beschouwd als beeldend voor de werkelijkheid.’ J. Cramer noemt het ‘Telegraaf-taal’.
Andere lezers doen een poging de oorsprong van het woord uit te leggen. Wat zouden we iedereen graag vriendelijk uitnodigen (vooral niet slepen) om dit gezellig met ons te komen bespreken, maar om daar nu een datum voor te prikken (de betekenis van ‘dagen’) en ze daar een dagreis (dagvaart, de oorsprong van ‘dagvaarden’) voor te laten afleggen, gaat waarschijnlijk te ver. Schrijvers van e-mails over ons taalgebruik hebben wel iets beters te doen. Daarom kort twee ingezonden verklaringen.
J. van Laarhoven: ‘Deze term was gerechtvaardigd in een tijd dat een tegenstribbelende schobbejak door twee veldwachters voor het eerbiedwaardige aangezicht van een geleerde magistraat ter aarde werd geworpen, om daarna volstrekt gerechtvaardigd te worden geradbraakt, gevierendeeld, gekruisigd of aan de schandpaal genageld.’ J. Brilman: ‘De zegswijze stamt uit de tijd dat het gebruikelijk was om een verdachte door middel van foltering tot een bekentenis te dwingen. Dat hij/zij daar weinig zin in had en daarom heftig tegenstribbelde, is begrijpelijk.’
Lezers van Trouw klaagden er ook over. Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale, haalde in reactie een gedicht aan uit 1818, waarin Romeinen ‘bij de ooren voor het Recht gesleept’ werden. ‘De betekenis van slepen in deze uitdrukking is gebaseerd op die in iemand naar de galg/de gevangenis slepen: iemand tegen zijn zin (en met geweld) naar de galg of de gevangenis brengen. Ook in ‘iemand voor de rechter slepen’ dient ‘slepen’ om duidelijk te maken dat de gedaagde niet om een proces zit te springen.’
Zoals ‘springen’ in die laatste zin niet letterlijk bedoeld is, zo is ook ‘slepen’ figuurlijk – en mild komisch. Het is, in tegenstelling tot wat H.J. Rang schreef, juist ‘beeldend voor de werkelijkheid’. Ons Stijlboek doet geen uitspraken over deze zegswijze, de praktijk wijst uit dat de uitdrukking door onze journalisten en eindredacteuren niet als Volkskrant-onwaardig wordt beschouwd. Niet mee eens? Dan mag u ons dagen.
Geschreven voor de Volkskrant