Na de PVV-zege van afgelopen week werd her en der gedemonstreerd tegen fascisme. Het verband tussen het een en ander leek duidelijk. Bij een talkshow zat een jonge demonstrant in het publiek. ‘Was het een demonstratie voor of tegen iets?’, vroeg de presentator haar – het niveau was hoog. Ze zei dat het een demonstratie tegen fascisme was. ‘Omdat je vindt dat Wilders fascistisch is?’, vroeg de presentator door. ‘Ja’, zei de vrouw.
Wilders speelde de dag erna de gebeten hond. De presentator zou de vrouw hebben uitgelokt hem een ‘fascist’ te noemen, wat zou aanzetten tot geweld tegen hem, liet hij weten op X. Aldus de man die de menigte uitlokte ‘minder! minder!’ te scanderen, aangaande Marokkaanse Nederlanders.
Van Dale definieert ‘fascisme’ als streven naar of heerschappij van een ‘politiek systeem berustend op ultranationalistische, corporatistische, autoritaire en onverdraagzame beginselen’. Corporatisme? Dat is ‘staatsordening op grondslag van samenwerkende corporaties’. Corporaties zijn ‘vakgenootschappen’, zoals vakbonden en werkgeversorganisaties. Corporatisme is dus min of meer het poldermodel. Zich distantiëren van polderpolitiek lijkt voor de PVV – ultranationalistisch, autoritair, onverdraagzaam – de enige uitweg uit de klem van deze woordenboekdefinitie.
Een AD-columnist sprak over het ‘polderfascisme’ van Wilders, wat in deze context verwarrend kan overkomen. Voor mij was het een nieuw woord. Hij bedoelde: een variant van het fascisme in Nederland.
Van Dale definieert fascisme verder als ‘benaming voor uiteenlopende (populistische) ideologieën en militante (of militaristische) bewegingen die gericht zijn op het al dan niet met geweld omverwerpen van een pluriforme, door diversiteit en verdraagzaamheid gekenmerkte democratische rechtsorde waarin burgerlijke vrijheden gerespecteerd worden’.
Belangrijker dan de vraag of Wilders wel of niet een woordenboekdefinitie belichaamt, is: in hoeverre is Nederland een pluriforme, door diversiteit en verdraagzaamheid gekenmerkte democratische rechtsorde waarin burgerlijke vrijheden gerespecteerd worden?
Geschreven voor de Volkskrant