Jan van Tienens zelfhulpparodie De verworvenheden, waarover onlangs een reportage in de Volkskrant stond, biedt de lezer handvatten om net als de verteller een verlangen te ontwikkelen op Hompelvoet te zijn. Hompelvoet is een onbewoond eiland in het Grevelingenmeer. Het is ook een woord op een landkaart waarvan de klank en gevoelswaarde de verteller bekoren, en hij wil weten ‘of het er zijn net zo goed voelt als het uitspreken van de naam zelf’. Lees verder
Blijft ‘voor nu’ voor altijd een anglicisme?
‘Anglicisme’ is het onderwerp van de mail van Kees Hiddinga uit Leeuwarden. Hij schrijft: ‘Krant van 22 december: Voor nu is alles onder controle…’ Lees verder
Kun je ontkennen dat je een polderfascist bent door je te distantiëren van het poldermodel?
Na de PVV-zege van afgelopen week werd her en der gedemonstreerd tegen fascisme. Het verband tussen het een en ander leek duidelijk. Bij een talkshow zat een jonge demonstrant in het publiek. ‘Was het een demonstratie voor of tegen iets?’, vroeg de presentator haar – het niveau was hoog. Ze zei dat het een demonstratie tegen fascisme was. ‘Omdat je vindt dat Wilders fascistisch is?’, vroeg de presentator door. ‘Ja’, zei de vrouw. Lees verder
Is ‘iemand voor de rechter slepen’ Volkskrant-onwaardige taal?
Diverse lezers vinden het ongepast om ‘iemand voor de rechter dagen’ te verwoorden als ‘iemand voor de rechter slepen’. Dat komt nogal eens voor. Het recentste voorbeeld is van 14 november: ‘The Bulldog sleept Red Bull voor de rechter’, al schreven de hieronder geciteerde lezers naar aanleiding van eerdere artikelen. Lees verder
Behalve een kater blijkt ‘brak’ ook een hond te kunnen betekenen
Ik wilde Merlín y familia lezen, een Galicische klassieker over de tovenaar Merlijn, maar omdat er geen Nederlandse vertaling is, week ik uit naar Arthur, koning voor eens en altijd van Terence H. White. Ik las de versie van Max Schuchart uit 1979, en hoewel deze slordigheden bevat – neem een zin als ‘De mensen in die tijd hielden dr heel andere denkbeelden over het africhten van honden op na als wij’ – verkneukel ik me in het verouderde taalgebruik en mag ik er regelmatig het woordenboek op naslaan. Lees verder
Bij sommige kritische Volkskrant-lezers wekken stroom en elektriciteit weerstand en spanning op
Sinds 2021 stuurt Volkskrant-lezer Jan Willems in oktober steevast een e-mail naar de krant om zijn weerstand te uiten tegen wat hij ‘het verkeerd gebruik van het woord stroom’ noemt. Gezien het aantal uitroeptekens in zijn berichten bezorgt de kwestie hem duidelijk spanning. Die pogen we bij dezen weg te nemen. Lees verder
Hoe Wopke Hoekstra zonder iets te winnen toch kampioen kon worden
Wopke Hoekstra werd ondervraagd door de milieucommissie van het Europees Parlement, in het kader van zijn aanstelling als Eurocommissaris voor Klimaat. Bas Eickhout van GroenLinks, ondervoorzitter van de commissie, zei tijdens de hoorzitting dat Hoekstra niet bekendstaat als ‘klimaatkampioen’. Lees verder
De BBB gooit modder op de witte boorden van de ambtenarij
De BBB krijgt weleens de kritiek dat ze slim gebruikmaakt van een oudbakken populistisch verhaal met een provinciaalse twist om stemmen te winnen, met als enig doel de belangen van de agrarische industrie beter te kunnen behartigen. Maar wordt het feit dat deze belangengroep zo nu en dan met aardige taalvondsten komt, altijd en overal voldoende erkend? Lees verder
In een ochlocratie laten bestuurders zich leiden door de grillen van het gepeupel
In Alkibiades, de nieuwe roman van Ilja Leonard Pfeijffer, reizen we terug naar het Griekenland van de 5de eeuw voor Christus. De titelheld brengt op een ochtend een bezoek aan het huis van Kallias, waar de beroemde wijsgeer Protagoras verblijft. ‘Ik kan me de onnavolgbare arabesken en guirlandes van de conversatie niet meer precies herinneren’, aldus Alkibiades, ‘maar op een gegeven moment ging het gesprek over de verschillende staatsvormen.’ Lees verder
Een prela, bekt dat lekker?
Een jongere vriend vertelde dat hij sinds kort in een ‘prela’ zit. Mij was die afko onbekend, maar onder ‘zoomers’ (generatie z) schijnt zulk relatiejargon zo gangbaar te zijn dat de jeugdige lezer het geen krantenbericht waard zal vinden. Lees verder
In de ban van de mulch
Mijn ervaringen met tuinieren waren tot voor kort op de tanden van één hark te tellen. Radijsjes in een bloembak aan het balkon. Tomaten op het dakterras. Tuinkers in de vensterbank. Onlangs is daar verandering in gekomen, want we hebben de stad verruild voor het boerenland en zijn – zoals Voltaire al voorschreef – onze tuin aan het cultiveren. Lees verder
Vol wolfsverwachting klopt het hart
Onze honden maken dikwijls een ommetje door het bos achter het huis en komen soms terug met ledematen van wilde paarden die vermoedelijk zijn gedood door wolven (locatie: Noordwest-Spanje). Hoewel het ‘ontmoeten’ van een wolf zeldzaam schijnt te zijn, ben ik in het bos toch op mijn hoede, en vanaf de nabijgelegen heuvel tuur ik – tevergeefs – om me heen in de hoop er een te spotten. Lees verder
Hoe op een vroeg verjaarsfeest een nieuw woord het licht zag
We waren weer eens met bijna de gehele familie bijeen en vierden alvast de verjaardag van Robin, die zes jaar geleden op 2 maart ter wereld kwam. Omdat het feest zeven dagen voor de geboortedatum plaatsvond, sprak de jarige van een ‘voorverjaardag’, een neologisme dat door alle familieleden werd omarmd. Er hing een voorverjaardagsslinger aan het plafond, na het ontbijt kreeg ze voorverjaardagscadeaus en ’s middags aten we voorverjaardagstaart. Lees verder
De beesten: een alderbastend mooie roman
Een vriend uit Amsterdam liet na zijn bezoek aan ons tijdelijke huis in ruraal Galicië De beesten van Gijs Wilbrink voor me achter, een roman over ruraal Gelderland. ‘Een dijk van een debuutroman’, zei Maarten Steenmeijer erover in de Volkskrant, een blurb die samen met de door hem gegeven 5 sterren op de cover prijkt. Lees verder
Bauschan hield niet van koddebeiers
Dat mijn herdershond op 6 december moeder werd van een enkele, roetzwarte pup, leek mij een goede aanleiding om eindelijk eens Thomas Manns Baas en hond te lezen. Vanaf pagina 1 gloeiden mijn wangen van blijdschap over Manns taalgebruik (vertaling Pé Hawinkels, 1974). Zou de eerste zin niet de gehele kolom in beslag nemen, dan had ik hem hier integraal geciteerd. De ‘tovenaar’ publiceerde het boekje in 1919, terwijl hij al begonnen was De toverberg te schrijven – vergelijkbaar met Michelangelo, die tijdens het bouwen van de Sint-Pieter naar verluidt ook een aardig hondenhok timmerde. Lees verder
Al wallebakkend komt men niet verder dan smeuïge anekdotiek
Sinds ik naar het Spaanse platteland ben verhuisd, dompel ik me graag onder in verhalen die het boerenleven behandelen. Zo las ik laatst John Bergers Het varken aarde, over de mensen wonend aan de voet van de Franse Alpen wier levenswijze (zelfvoorzienend, kleinschalig) bedreigd wordt door modernisering en vooruitgangsdenken. Ook keek ik Cow van Andrea Arnold, een film waarin ze het droeve lot van een industriële melkkoe in beeld brengt. Via boeken en films verhoud ik mij tot mijn nieuwe, rurale leefomgeving, en voed ik het romantische ideaal dat ik van premoderne boeren heb. Lees verder
Oudewijvenzomers zullen we steeds vaker meemaken
In de hoogvliegende luchtvaartroman Anomalie van Hervé le Tellier stuitte ik op het archaïsch klinkende woord ‘oudewijvenzomer’. In welke zin het precies stond heb ik niet weten te achterhalen, want het boek is reeds naar mijn broer in Brazilië verstuurd, die in de jaren na zijn emigratie zijn milde heimwee heeft weten te sublimeren tot een passie voor vliegtuigen. Le Tellier – althans: vertaler Andreas Dijkzeul – gebruikt het om de zomerse dagen aan het begin van de herfst mee aan te duiden. Lees verder
Eigenaar-bewoners met verliesaversie onder water na afloop rentevaste periode?
Er is een tekort aan woningen in Nederland. Volgens een rapport, geciteerd in NRC, zijn er momenteel 315 duizend huizen te weinig, en loopt dat de komende vijftien jaar op tot 1,2 miljoen. Waar geen schaarste aan is, is aan moeilijke woorden als het over volkshuisvesting gaat. Welk jargon heeft deze nieuwsstroom zoal in huis? Lees verder
De chaos van gas: non-papers en prijsplafonds, ook na het vulseizoen
Als de krantenlezer voor elk bericht over gas een euro zou krijgen, kan hij de kachel deze winter gerust een paar graden hoger zetten. Het jargon staat in dit discours op een middelhoog pitje. Welke opmerkelijke termen borrelen uit de nieuwsstroom op? Lees verder
Met beriberi wordt bungabunga kielekiele
Krijg je een mix van groenten met ei, pindasaus en kroepoek voorgeschoteld, dan eet je gadogado. Bezoek je een feest met schaars geklede Italiaanse politici, dan ga je van bungabunga. En begin je op een onwenselijk laat tijdstip – drukdruk – met het schrijven van een rubriek, dan haal je de deadline kielekiele. Lees verder