Zijn de rijken der aarde fundamenteel anders dan de niet-rijken? In de oorspronkelijke trailer van All The Money In The World vertelt tienerjongen John Paul Getty III hoe het is om een telg van de schatrijke familie Getty te zijn. “Wij zien er hetzelfde uit als jij, maar we zijn niet hetzelfde.” Zijn opa is oliemagnaat J. Paul Getty, de rijkste man ooit. “Het is alsof we van een andere planeet komen,” zegt kleinzoon Getty, “waar de zwaartekracht zo sterk is dat zelfs zonlicht buigt. Mensen buigen ook.”
Lees verder
Eline Hesse gaat vaders oliegeld duurzaam investeren
Eline Hesse (26) kreeg dit jaar van haar gepensioneerde vader best wel veel aandelen cadeau, onder meer van Shell en McDonalds, ter waarde van een klein appartement in Amsterdam. Haar vader verdiende zijn fortuin bij Royal Dutch Shell, maar in tegenstelling tot deze oliegigant streeft dochter Eline naar een wereld zonder apocalyptische klimaatcrisis. Ze gaat haar geld daarom herinvesteren, op een duurzame manier. Over die zoektocht maakt ze de documentaire Petrol Dollars for a Different Engine. De film is nog niet af, ze zamelt eerst extra geld in via een crowdfundingsplatform. Ik sprak Eline Hesse over haar film, haar idealen en haar investeringsplannen. Lees verder
Waarom de onlangs gerestaureerde klassieker ‘Les Uns et Les Autres’ een zalige kerstfilm is
Maak muziek, geen oorlog, dat is de boodschap van de recent gerestaureerde film Les Uns et Les Autres van Claude Lelouch uit 1981. Ik zag de film voor het eerst toen ik in 2012 in Nijmegen mijn masterscriptie schreef. Ik studeerde geschiedenis, mijn opleiding ging specifiek over de representatie van het verleden, en ik had het zonderlinge plan opgevat om eens uit te zoeken hoe de filmische representatie van gaskamers sinds de Tweede Wereldoorlog was veranderd, en wat dat mogelijk betekende. Lees verder
Hallucinante trip door het verhaal van Polaroid
In de vorige week verschenen documentaire van Willem Baptist zit een bijzonder fragment uit The Long Walk uit 1970, een korte film over het bedrijf Polaroid, waarin polaroid-uitvinder Edwin Land laat zien dat hij over een grote visie beschikte. Dr. Land wandelt mijmerend door een Amerikaanse Polaroid-fabriek in aanbouw en praat over de toekomst van fotografie. “Mijn droom is dat mensen een camera uit hun binnenzak halen, er een foto mee maken en dat die dan direct klaar is,” zegt hij, terwijl hij iets uit zijn binnenzak haalt dat verdomd veel op een iPhone 7 lijkt. “De camera wordt iets dat mensen de hele dag gebruiken, zoals een telefoon. De camera wordt onderdeel van de evoluerende mensheid.” Lees verder
Kritische film over Pinksterkerk
Op dinsdag 12 december 2017 komt de VICE-documentaire Zondagskinderen uit, een kritische film over de Pinksterkerk. De Pinksterkerk is een steenrijke protestantse radicale geloofsgemeenschap die in de twintigste eeuw vanuit de VS is overgewaaid naar Nederland. Waar de gereformeerden in zwarte kousen sombere psalmen neuriën, dansen de pinksterspringers op gitaarmuziek. Jezus is geen lijk aan een kruis, maar een knuffelbeer die je daadwerkelijk in je kunt voelen, en waar je dan high van wordt. Lees verder
Muziek als vorm van verzet
Als ik in de spiegel kijk zie ik een forse dertiger met een donkere baard en een bril met ronde glazen boven pokdalige wangen. Als ik naar het gezicht van Shahin Najafi kijk, de hoofdpersoon van de IDFA-documentaire When God Sleeps, zie ik een soortgelijk gezicht, vooral als hij aan het begin van de film een akoestisch optreden geeft in Berlijn. Ik herken mezelf in hem en voel empathie voor de Iraanse liedjesschrijver. Verderop in de film kom ik erachter dat hij ook graag roerbakgerechten eet, bier drinkt en oude schrijvers citeert: meer herkenning en empathie. Lees verder
De beschermheer van het oerwoud
Liberia is een warm land in West-Afrika, rijk aan natuurlijke bronnen. Niet alleen diamanten, maar ook grote bomen, beter bekend als ‘het oerwoud’. Veel van dat oerwoud is onder het bewind van oorlogsmisdadiger Charles Taylor gekapt en verkocht aan buitenlandse bedrijven, in ruil voor geld en wapens. Sinds het aantreden van president Ellen Johnson Sirleaf in 2005, die “power 2 da people” en “klaar met corruptie” beloofde, gaat de illegale houtkap gestaag verder. IDFA-documentaire Silas (gemaakt door Anjali Nayar, met als executive producer Leonardo DiCaprio, wat dat ook precies moge betekenen) volgt activistenleider Silas Siakor in zijn noeste strijd om de Liberiaanse overheid en het grootkapitaal ter verantwoording te roepen. Lees verder
Zuid-Afrikaanse mijnwerkers nog steeds uitgebuit
Het mooie aan film is dat het je in staat stelt om te reizen zonder dat je daarvoor je huis of stad uit moet. Vooral documentaires kunnen je direct inzicht geven in de levens van mensen in andere landen, waar ze het qua welvaart en vrijheid vaak slechter hebben dan wij. Door met hen mee te kijken, kun je daar meer empathie voor opbrengen — wat een goed ding is, want dat kan solidariteit en verandering tot stand brengen. Als je bijvoorbeeld weet dat bepaalde producten het resultaat zijn van uitbuiting, kies je er sneller voor om die dingen niet meer te kopen. Lees verder
Een race naar de bodem
In de wereld van Miller’s Crossing (1990), de derde film van de broers Coen, draait alles om macht en geld. Een Ier, een Italiaan en een Jood strijden in deze film noir ten tijde van de Amerikaanse drooglegging in de jaren dertig van de vorige eeuw om de winsten uit gokken en drinken, zo’n beetje het enige wat de mensen in de film graag doen. De overheid, belichaamd door de burgemeester en de politiechef, schaart zich achter de partij met de meeste macht. Eerst zitten ze bij de Ier Leo (Albert Finney) aan tafel, later op exact dezelfde wijze bij de Italiaan Johnny Caspar (geinig gespeeld door Jon Polito). Lees verder
Satirisch meesterwerk over beschaving
Wat is beschaving? Is het een paleiszaal vol geparfumeerde mensen die aan ronde tafels dineren? Is het vijf miljoen euro doneren aan een museum? Is het moderne kunst bewonderen? En wat is het verschil tussen een aap en een mens? Deze vragen staan centraal in The Square, de meesterlijke nieuwe film van Gouden Palm-winnaar Ruben Östlund. Lees verder
Schuld, sporten en iets maken van je leven
De welvaart is in deze wereld ongelijk verdeeld. Sommige mensen worden rijk geboren en anderen arm, en dat is een kwestie van geluk of pech hebben. Niemand kiest zijn eigen ouders uit. Je hoort vaak dat je met hard werken een succesvol en rijk mens kunt worden, een mythe die onlosmakelijk met Amerika en het kapitalisme is verbonden. De keerzijde daarvan is het wijdverbreide idee dat armoede ook je eigen schuld is. Had je maar beter je best moeten doen. Lees verder
Eerst als tragedie, dan als klucht: ‘The Designated Victim’ (1971) en ‘Almost Human’ (1974)
Sidney Lumet vroeg eens aan Akira Kurosawa waarom hij een scène in Ran op een bepaalde manier gekadreerd had. De Japanse cineast antwoordde dat als hij de camera iets naar links had gericht, dat dan de Sony-fabriek in beeld was gekomen, en bij tien centimeter naar rechts was het vliegveld te zien geweest – twee elementen die niet van pas kwamen in zijn zestiende-eeuwse kostuumdrama. Alleen filmmakers zelf weten welke overwegingen er schuilgaan achter hun keuzes, maar grosso modo mag je van ze verwachten dat stijl en techniek (de vorm) ingegeven zijn door het thema van de film (de inhoud, het idee). Die twee zijn niet los van elkaar te zien: de gehele film is vormgegeven, en die vorm bepaalt hoe de kijker de inhoud interpreteert. Lees verder
Volgens Raoul Martinez zijn we een stuk minder vrij dan we denken
Heel af en toe komt het voor dat je een boek leest dat zo goed is, dat je het aan iedereen wil aanraden. Voorlezen zelfs, als mensen dat op prijs stellen. Creating Freedom: Power, Control and the Fight For Our Future van Raoul Martinez is zo’n boek. Het is een helder en overtuigend pleidooi voor vrijheid en democratie, en tegen kapitalisme en ongelijkheid, en echt een boek dat je ogen opent voor dingen die je misschien al wel aanvoelde maar nog niet wist te formuleren. En het staat ook nog eens voor de helft vol met oplossingen voor de problemen waarmee we kampen. Lees verder
Film als staat van verwarring
Wat zou V uit V for Vendetta (James McTeigue, 2005) doen als hij op die desbetreffende ochtend in The Trial (Orson Welles, 1962) ontwaakt in het bed van Josef K.? Hij zou de indringers onschadelijk maken, de gordijnen sluiten en met dominostenen in de weer gaan. ‘Burgers moeten niet bang zijn voor de staat’, zegt hij tegen zijn buurvrouw, ‘de staat moet bang zijn voor burgers.’ De kafkaëske rechtbank zou diezelfde dag nog exploderen, op de maat van de Vijfde van Beethoven. Lees verder
Wij zijn ons brein de film
Stel je voor: je geliefde verandert langzaam in een enorme lul. Hij of zij gedraagt zich als een puber, wat soms best lachen is, maar neemt ook grote risico’s, en pleegt zelfs misdrijven. Je blijft van iemand houden, want ja, het blijft toch je geliefde, maar vrolijk word je er niet van. Dan blijkt je lief ineens een hersentumor te hebben, wat de gedragsverandering misschien verklaart. Je klampt je daaraan vast, verdiept je in boeken als Wij zijn ons brein en begint te geloven dat menselijk gedrag volledig gedetermineerd is door de hersenen. Maar hou je jezelf niet gewoon voor de gek? Was je geliefde niet altijd al een lul? Lees verder
Ik luisterde een dag lang naar verhalen over werk bij The School of Life
Alain de Botton is een liefhebber van kapitalisme, vertelde hij me vorige week, maar hij houdt niet van onzin: pleziertjes als sigaretten en fastfood hebben we niet nodig, het kapitalisme moet voorzien in ‘hogere’ behoeften zoals kennis, en ondernemers mogen daarbij best winst maken. Daarom richtte hij The School of Life op, een filosofische school die mensen emotionele intelligentie wil bijbrengen, ook wel wijsheid genoemd. Lees verder
Werken is altijd een teleurstelling
Ik heb tijdens mijn studie filosofie veel boeken gelezen, maar zelden de filosofieboeken die me werden opgedragen. Met een vriend die ook veel las grapte ik weleens dat studeren best oké is, maar dat het zo snijdt in je leestijd. Iets soortgelijks zullen veel mensen zeggen over werken: best oké, maar het snijdt zo in je tijd. Je leeft maar één keer, je wil van alles, maar je moet vooral werken, wat verdomd saai en eentonig kan zijn. Lees verder
Misselijkmakend politiegeweld
Filmmaker Kathryn Bigelow, tot nu toe de enige vrouw die als regisseur een Oscar won, staat bekend om haar haast journalistieke speelfilms: ze schotelt de recente geschiedenis in dramatische vorm voor aan een groot publiek, dus je zou haar best een historicus van het heden kunnen noemen. Na een film over de Irak-oorlog ( The Hurt Locker, 2008) en een over de opsporing en uitschakeling van Osama Bin Laden ( Zero Dark Thirty, 2012) komt ze nu metDetroit, over de vijfdaagse rellen in die stad in 1967. Die vonden weliswaar vijftig jaar geleden plaats, maar het thema van de film – racisme en geweld tegen zwarte Amerikanen – is razend actueel. Zie alleen al de recente VICE-documentaire over extreemrechtse activisten in Charlottesville. Lees verder
Een essay over kunst en publiek, en voorstellingen die (n)iets voorstellen
Geschreven voor Rekto Verso: Begin april speelde de 67-jarige Italiaanse acteur Giovanni Mongiano een voorstelling van ruim een uur voor een lege zaal. In diezelfde periode speelde er een uitverkocht stuk van Micha Wertheim in Nederlandse theaters – zonder Micha Wertheim, die zat gewoon thuis. Samen schijnen ze licht op de vraag: wanneer stelt een voorstelling echt iets voor? Lees verder
Hiphopmusical Patti Cake$
Mensen hebben dromen, en Amerikaanse films verbeelden graag hoe die dromen werkelijkheid worden. Zo ook Patti Cake$, het speelfilmdebuut van de uit New Jersey afkomstige Geremy Jasper. Hoofdpersoon Patricia (aka Killa P, aka Patti Cake$, gespeeld door Danielle Macdonald) is 23 en wil rapper zijn. Het zit haar niet mee in het leven: ze is arm, haar moeder is aan de drank, haar oma ernstig ziek, ze worstelt met overgewicht en heeft een rotbaantje bij een karaokebar. Haar grote liefde is hiphop en ze schrijft schriftjes vol met bars. Lees verder